Chán ăn tâm thần (tiếng Anh: anorexia nervosa), hay chán ăn tâm lý, biếng ăn tâm lý, là một dạng của bệnh rối loạn ăn uống, có các triệu chứng như trọng lượng cơ thể thấp và sự bất thường trong cảm nhận về ngoại hình của bản thân, bị ám ảnh sợ hãi tăng cân. Người mắc chứng chán ăn biết rõ cách để giảm cân như chủ động nhịn ăn, dùng thuốc nhuận tràng, thuốc làm ăn mất ngon, nôn mửa hoặc tập thể dục rất nặng để tiêu hao năng lượng, ngoài ra họ có thể dùng thuốc ăn kiêng, lợi tiểu. Chứng bệnh này chủ yếu ảnh hưởng đến các thiếu nữ, chỉ khoảng 10% người mắc là nam giới[1]. Chán ăn tâm thần có nguyên do phức tạp, nó là sự kết hợp của các yếu tố sinh học thần kinh, tâm lý và xã hội[2], trong trường hợp bị nặng, có thể dẫn đến cái chết. Bằng chứng là vào năm 2006, thế giới đã thực sự sửng sốt sau sự ra đi vĩnh viễn của người mẫu Brasil Ana Carolina Reston khi mới 21 tuổi, tại thời điểm đó cô chỉ nặng có 40 kg trong khi chiều cao là 1,72 m, chỉ số khối cơ thể (BMI) vào khoảng 13,4 thấp hơn nhiều giá trị cho phép. Ana từng là người mẫu quảng cáo cho hãng thời trang nổi tiếng thế giới của Giorgio Armani[3]. Sau vụ việc này các quốc gia như Tây Ban Nha, Ý và Brasil đã cấm những người mẫu siêu gầy tham gia trình diễn. Tuy nhiên, hai trung tâm thời trang hàng đầu châu Âu là Paris và London vẫn từ chối áp dụng lệnh cấm kiểu này[4].
Từ nguyên và phân biệt[sửa|sửa mã nguồn]
Về mặt từ nguyên, thuật ngữ chán ăn có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp: a là tiền tố phủ định, n có tác dụng liên kết giữa hai nguyên âm và orexis có nghĩa là muốn ăn do vậy nghĩa của từ này là không muốn ăn[5].
Cần phân biệt chứng chán ăn tinh thần với chán ăn sinh lý, chúng có một số ít biểu lộ chung hoàn toàn có thể gây nhầm lẫn với nhau. Khác biệt cơ bản giữa chúng là chán ăn sinh lý có nguyên do từ bệnh thực thể ví dụ điển hình như rối loạn dạ dày, ruột, những bệnh rối loạn chuyển hoá, đau răng, họng sưng hoặc miệng có những tổn thương … Chán ăn tinh thần thì khác, nguyên do của nó bắt nguồn từ những yếu tố tâm ý hoặc sinh tâm ý .
Có một số đặc điểm không nhất thiết là chẩn đoán cho chứng chán ăn tâm thần nhưng thường được tìm thấy ở người mắc loại rối loạn ăn uống này[2][6].
Tôi nhận ra con gái của mình – Jen – bị rối loạn ăn uống từ 6 tháng trước. Jen thường ăn rất cầu kỳ. Đến một hôm tôi thấy con bé cứ đưa đi đưa lại thức ăn quanh cái đĩa và chỉ ăn rất ít thôi. Nó tập thể dục quá mức, thậm chí cả khi bị ốm. Thực tế thì Jen rất hay bị ốm. Con bé gầy và xanh xao, tóc mảnh và dễ gãy, tâm trạng thì buồn phiền – tôi nghĩ các thiếu nữ ở tuổi của nó đều như vậy nhưng khi tập hợp các biểu hiện lại, tôi đã nói chuyện với Jen về chứng chán ăn tâm thần. Nó phủ nhận rằng mình có vấn đề. Nhưng tôi biết mình phải giúp đỡ. Sau khi nói chuyện với bác sĩ chúng tôi đã đưa Jen vào bệnh viện, việc điều trị đã giúp con bé lấy lại trọng lượng bình thường. Giờ thì mọi chuyện đã tốt hơn nhiều[7].
Tâm sự của một người mẹ có con gái mắc chứng chán ăn tinh thần
Hành vi khởi xướng từ tâm ý, hàng loạt những yếu tố hoàn toàn có thể xảy đến với người mắc bệnh này, họ có sự tri nhận về khối lượng cũng như vẻ đẹp rất là xô lệch, đơn cử là :
- Méo mó trong tự cảm nhận ngoại hình cơ thể của bản thân
- Tự đánh giá bản thân phần lớn hoặc thậm chí toàn bộ phụ thuộc vào ngoại hình như thế nào và trọng lượng là bao nhiêu
- Ám ảnh về thức ăn và cân nặng
- Có tính cách của người cầu toàn
- Có khả năng mắc rối loạn ám ảnh cưỡng chế tức là có những ý nghĩ hoặc/và hành vi ép buộc lặp đi lặp lai gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống
- Lo âu quá độ
- Tin rằng qua việc điều khiển thức ăn và cơ thể đồng nghĩa với việc điều khiển cuộc sống của mình
- Không chấp nhận rằng trọng lượng thấp thì nguy hiểm và có thể dẫn đến cái chết
- Không chấp nhận trọng lượng hay sức khỏe ở mức bình thường
- Rất nhạy cảm với những nhận xét về trọng lượng cơ thể
- Giảm sự sáng suốt
Hai hình ảnh của người phụ nữ mắc chứng bệnh chán ănChán ăn tinh thần hoàn toàn có thể làm tác động ảnh hưởng nghiêm trọng đến những cơ quan và hoạt động giải trí sinh lý, đặc biệt quan trọng là cấu trúc và công dụng của tim và mạng lưới hệ thống tim mạch. Người bệnh gặp những yếu tố về cân đối điện giải, mức phosphat ở mức thấp là nguyên do gây ra những rắc rối ở tim, làm suy yếu cơ bắp và giảm năng lực miễn dịch .Người mắc chứng chán ăn tinh thần trước tuổi trưởng thành hoàn toàn có thể bị chậm tăng trưởng sức khỏe thể chất dẫn đến còi cọc và những hoóc môn đa phần ở mức thấp hơn thông thường ( trong đó có hoóc môn sinh dục ) đồng thời mức cortisol tăng mãn tính. Bệnh loãng xương cũng Open ở 38 % đến 50 % trường hợp. Dinh dưỡng kém dẫn đến chậm tăng trưởng cấu trúc cơ bản của xương và tỷ lệ xương cũng ở mức thấp. Bệnh không gây mối đe dọa giống như nhau ở toàn bộ mọi người, ví dụ điển hình có sự độc lạ rõ ràng về mối đe dọa của bệnh giữa người trẻ tuổi và người trưởng thành .Thay đổi cấu trúc và công dụng của não bộ là tín hiệu sớm của bệnh. Sự phình to của não thất có tương quan đến việc nhịn ăn. Chán ăn tinh thần cũng làm giảm lưu lượng máu trong thái dương, mặc dầu điều này được tìm thấy không tương ứng với khối lượng cơ thể hiện thời, nó hoàn toàn có thể là đặc thù nguy khốn hơn là hiệu quả của sự nhịn ăn .Các mối đe dọa khác gồm có :
- Lòng tự trọng thấp
- Biểu hiện sự sợ hãi mãnh liệt bị thừa cân
- Có dấu hiệu trầm cảm hoặc tâm trạng luôn buồn phiền, không ổn định
Các quan hệ xã hội[sửa|sửa mã nguồn]
- Từ bỏ các quan hệ bạn bè và các quan hệ tương đương khác
- Có vấn đề trong các mối quan hệ với người thân trong gia đình
- Không thực hiện các nhu cầu cơ bản như ăn và ngủ
- Tập thể dục nặng, hạn chế thực phẩm
- Ăn uống hoặc tập luyện một cách kín đáo
- Uể oải
- Tự gây thương tích, lạm dụng chất hoặc có ý định tự tử
- Nóng nảy khi bị bắt ăn các thức ăn bị liệt vào danh sách “cấm ăn“
Các nguyên do gây bệnh[sửa|sửa mã nguồn]
Không có nguyên do đơn lẻ cho chứng biếng ăn tâm ý, căn bệnh phát sinh từ sự phối hợp những nguyên do sinh học, xã hội và tâm ý. Hiện tại những nghiên cứu và điều tra vẫn tập trung chuyên sâu vào những yếu tố này để mày mò ra những nguyên do mới. Vẫn có nhiều điều không rõ ràng về việc những nguyên do trên góp phần như thế nào vào sự tăng trưởng của bệnh. Đặc biệt hay gây tranh cãi là có đúng những yếu tố tiếp thị quảng cáo gây sức ép lên phụ nữ phải có khung hình thật mảnh mai dẫn đến bệnh chán ăn tinh thần hay không ? [ 8 ] .
Nguyên nhân xã hội và môi trường tự nhiên[sửa|sửa mã nguồn]
Cân nặng là điều ám ảnh so với người bệnhCác điều tra và nghiên cứu văn hóa truyền thống xã hội đều làm điển hình nổi bật vai trò của yếu tố văn hóa truyền thống, ví dụ tôn vinh dáng vóc gầy như một ngoại hình lý tưởng cho phái đẹp ở những nước công nghiệp tăng trưởng phương Tây, đặc biệt quan trọng trải qua truyền thông online .Một nghiên cứu và điều tra dịch tễ học gần đây trên 989.871 người Thụy Điển chỉ ra rằng gien, văn hóa truyền thống vương quốc và thực trạng kinh tế tài chính xã hội là những tác động ảnh hưởng mạnh nhất trong việc tăng trưởng bệnh biếng ăn tâm ý, những người có cha mẹ không phải là gốc châu Âu nằm trong số những người có ít rủi ro tiềm ẩn nhất, còn trong số những người có điều kiện kèm theo kinh tế tài chính tốt thì những mái ấm gia đình da trắng có rủi ro tiềm ẩn cao nhất [ 9 ] .Một điều tra và nghiên cứu cổ xưa được thực thi bởi Garner và Garfinkel chứng tỏ rằng những người làm những việc làm phải chịu sức ép của xã hội phải trở nên gầy ốm như những người mẫu và những vũ công có rủi ro tiềm ẩn tăng trưởng bệnh cao nhất [ 10 ], những nghiên cứu và điều tra thêm chỉ ra những người bị mắc chứng biếng ăn tâm ý phải tiếp xúc nhiều nhất với văn hóa truyền thống tôn vinh sự gầy ốm [ 11 ] .Mặc dù biếng ăn tâm ý thường liên hệ với nền văn hóa truyền thống phương Tây, nhưng với sự lan tỏa của truyền thông online phương Tây, sẽ dẫn đến sự ngày càng tăng bệnh ở những nước khác. Tuy nhiên những nền văn hóa truyền thống khác không cho thấy sự ám ảnh sợ hãi béo như những nước phương Tây mà thường thay vào đó là giảm sự ngon miệng kèm với những đặc thù khác [ 12 ] .Có một tỉ lệ cao báo cáo giải trình về thực trạng bị Lạm dụng tình dục khi còn nhỏ ở những người được chẩn đoán chán ăn tinh thần ( với bệnh nhân nội trú có hơn 50 % thú nhận với người chăm nom còn với người bệnh ngoại trú tỉ lệ này có giảm một chút ít ). Mặc dù trong quá trình bị lạm dụng không cho thấy những tác nhân rủi ro tiềm ẩn đặc biệt quan trọng cho chứng chán ăn nhưng những người này tăng năng lực tăng trưởng những triệu chứng nguy khốn và mãn tính [ 13 ] .
Internet cho phép người chán ăn tâm thần và ăn ói kết nối và chia sẻ với những người khác ngoài môi trường điều trị, với nguy cơ thấp nhất bị từ chối. Rất nhiều các trang web đa dạng xuất hiện được lập ra bởi người đang mắc bệnh hoặc đã từng mắc bệnh và những cái khác thì do các chuyên viên trong lĩnh vực này. Phần lớn các trang này cung cấp cái nhìn y học về bệnh chán ăn tâm thần như một rối loạn có thể điều trị, tuy nhiên một số trang khác lại cổ vũ cho chứng bệnh này với các phương pháp giảm cân và coi đó như sự lựa chọn cách sống riêng của mình, điều này gây ảnh hưởng không nhỏ đến các phụ nữ bình thường[14][15].
Nguyên nhân di truyền[sửa|sửa mã nguồn]
Nghiên cứu trên những mái ấm gia đình và những cặp sinh đôi ( điều tra và nghiên cứu trên những đối tượng người dùng sinh đôi rất hay được dùng để xác lập ảnh hưởng tác động của yếu tố gien, sinh đôi có hai kiểu một là sinh đôi cùng trứng, còn lại là sinh đôi khác trứng – sinh đôi cùng trứng có tỉ lệ trùng lặp gien cao hơn ) cho thấy yếu tố gien góp phần khoảng chừng 50 % gây bệnh rối loạn nhà hàng [ 16 ] và những gien gây chứng biếng ăn tâm ý cũng là những gien gây ra bệnh trầm cảm [ 17 ]. Có những vật chứng rõ ràng về việc gien gây ảnh hưởng tác động lớn đến thói quen ẩm thực ăn uống, nhân cách và xúc cảm .
Trong một nghiên cứu khác việc thay đổi gien vận chuyển norepinephrine có liên quan đến chứng chán ăn tâm thần dạng hạn chế nhưng lại không liên quan đến chán ăn tâm thần dạng ăn nhiều/tẩy rửa (có thể là vì mẫu nghiên cứu nhỏ)[18].
Yếu tố dinh dưỡng[sửa|sửa mã nguồn]
Không dung nạp kẽm là nguyên nhân làm giảm sự thèm ăn – cái là biến chứng trong bệnh chán ăn tâm thần, dẫn đến thiếu chất kẽm đối với cơ thể. Việc sử dụng chất kẽm trong điều trị được ủng hộ từ năm 1979 bởi Bakan. Có ít nhất 5 thử nghiệm chứng minh rằng kẽm giúp khôi phục lại trọng lượng cơ thể. Trong một thí nghiệm ngẫu nhiên vào năm 1994 có sử dụng phép so sánh đối chiếu với thuốc trấn yên (hay còn gọi là giả dược) – placebo (thuốc thực tế không có tác dụng nào, cần so sánh như vậy là vì để tránh trường hợp thuốc không có ích nhưng do tác dụng tâm lý tin rằng mình đang dùng thuốc có thể làm bệnh nhân có những biểu hiện tốt lên) cho thấy sử dụng 14 mg mỗi ngày tăng gấp đôi khả năng khôi phục trọng lượng[19]. Sự thiếu hụt các chất dinh dưỡng khác như tyrosine, tryptophan, vitamin B1 là một trong các yếu tố gây ra bệnh suy dinh dưỡng[19].
Thống kê trên quốc tế[sửa|sửa mã nguồn]
[2]Tỉ lệ mắc chán ăn tinh thần theo giới tínhPhần lớn những điều tra và nghiên cứu về ảnh hưởng tác động và tỉ lệ mắc trong hội đồng của bệnh chán ăn tinh thần được thực thi ở những nước công nghiệp tăng trưởng, do vậy hiệu quả này không hề vận dụng cho những khu vực khác [ 20 ] [ 21 ]. Trong một điều tra và nghiên cứu gần đây tỉ lệ mắc được tìm thấy là từ 8 đến 13 trường hợp trên 100.000 người trên một năm và có khoảng chừng 0,3 % tương thích với những tiêu chuẩn chẩn đoán ( quan tâm là tương thích với những tiêu chuẩn chẩn đoán chưa chắc như đinh khẳng định chắc chắn mắc bệnh ). Tỉ lệ theo giới tính là 10 % phái mạnh và 90 % phái đẹp. Những nghiên cứu và điều tra này cũng xác nhận rằng căn bệnh này hầu hết tác động ảnh hưởng đến phụ nữ trẻ tuổi, với 40 % trường hợp là những bệnh nhân nữ từ 15 đến 19 tuổi [ 2 ]. Thêm vào đó phần đông những trường hợp không liên hệ với những dịch vụ chăm nom sức khỏe thể chất tinh thần. Điều đặc biệt quan trọng phải quan tâm là căn bệnh này không loại trừ một ai, bất kỳ lứa tuổi, trình độ học vấn nào cũng hoàn toàn có thể mắc. Trong tháng 3 năm 2008 giảng viên ĐH 49 tuổi người Anh bà Rosemary Pope có bằng tiến sỹ tâm ý và có kiến thức và kỹ năng tốt về sức khỏe thể chất đã chết bởi bệnh chán ăn tinh thần, tại thời gian mất bà chỉ nặng có 30 kg [ 22 ] .
Tỉ lệ tử trận[sửa|sửa mã nguồn]
Biếng ăn tâm ý là bệnh có tỉ lệ tử trận xê dịch 6 %, tức là cứ 100 người mắc bệnh thì có sáu người bị chết, tỉ lệ này được ghi nhận là cao nhất trong những rối loạn tâm ý [ 23 ]. Tỉ lệ tự sát ở bệnh nhân cũng là cao so với hội đồng và là nguyên do chính dẫn đến cái chết [ 24 ] .
Tỉ lệ ở 1 số ít vương quốc[sửa|sửa mã nguồn]
Những số lượng thống kê dưới đây là tỉ lệ mắc bệnh được phát hiện tại một thời gian tính riêng cho phái đẹp, số lượng thống kê rủi ro tiềm ẩn mắc bệnh thì cao hơn nhiều, ví dụ điển hình năng lực trong cuộc sống của mình một phụ nữ ở Na Uy bị mắc chứng chán ăn tinh thần là 5,7 % trong khi đó số lượng phát hiện tại một thời gian chỉ là 0,3 % [ 25 ]. Ngoài ra những số liệu này phần đông được rút ra từ những mẫu nghiên cứu và điều tra từ nhỏ đến trung bình do vậy số lượng thực tiễn ( cần phải điều tra và nghiên cứu trên quy mô rất lớn ) hoàn toàn có thể khác .
Quốc gia
Tỉ lệ
NaUy
0,3% đối với nữ giới
Hoa Kỳ
0,1% cho toàn dân(cả nam và nữ), riêng với nhóm phụ nữ từ 14 đến 18 là 1% [26]. 95% là người da trắng, 75% là thanh thiếu niên [27]
Anh
0,02% cho toàn dân, riêng với nhóm phụ nữ từ 15 đến 29 là 0,1% trong năm 1995;[28] Tăng lên 0,5% vào năm 2005[29]
Nhật Bản
0,005%, nhưng nếu tính riêng nhóm phụ nữ độ tuổi từ 15 đến 29 thì con số này là 0,017% [30]
Mexico
0% (nghiên cứu trên sinh viên) [31]
Romania
0,6% nữ học sinh (trong một nghiên cứu trên học sinh trung học)[32]
Tanzania
1,9% (mẫu nghiên cứu nhỏ)[33]
Hungary
0.03% (nghiên cứu trên phụ nữ từ 15 đến 24 tuổi)[34]
Một số người chết vì chán ăn tinh thần[sửa|sửa mã nguồn]
Chẩn đoán và những đặc thù lâm sàng[sửa|sửa mã nguồn]
Các tiêu chuẩn chẩn đoán của bệnh chán ăn tinh thần thường dùng bắt nguồn từ Tài liệu Thống kê, Chẩn đoán của Thương Hội Tâm thần Mỹ về những Rối loạn Tinh thần ( DSM-IV-TR ) và Tài liệu Phân loại Bệnh tật Quốc tế của Tổ chức Y tế Thế giới ( ICD – 10 ) .Mặc dù những kiểm tra sinh lý hoàn toàn có thể giúp chẩn đoán biếng ăn tâm ý nhưng khi chẩn đoán thực sự thì thường cần phối hợp với những biểu hiện hành vi, niềm tin và những biểu lộ ra bên ngoài khung hình của bệnh nhân. Chẩn đoán chán ăn tinh thần được triển khai bởi nhà tâm lý học lâm sàng, bác sĩ tâm ý hoặc những y sĩ lâm sàng đủ tiêu chuẩn khác .
Tiêu chuẩn chẩn đoán cho chứng chán ăn tâm thần theo ICD-10 được trình bày đầy đủ ở liên kết này liên kết này[liên kết hỏng] còn theo DSM-IV-TR thì ở đây Lưu trữ 2008-04-18 tại Wayback Machine.
Bảng so sánh :
DSM-IV
ICD-10
- Không muốn duy trì cân nặng bình thường hoặc chỉ có cân nặng trên tối thiểu một chút so với tuổi và chiều cao (ví dụ: mong muốn duy trì cân nặng thấp hoặc quá trình phát triển thể chất bất thường dẫn đến cân nặng thấp hơn 85% so với chuẩn).
- Thể hiện sự sợ hãi mãnh liệt đối với việc tăng cân hoặc trở lên béo phì.
- Đã từng có những rối loạn về trọng lượng hoặc ngoại hình, bị phụ thuộc quá nhiều vào cân nặng và ngoại hình ra sao trong việc tự đánh giá bản thân, phủ nhận những nguy hiểm trong việc duy trì cân nặng thấp.
- Không có kinh trong 3 chu kỳ kinh nguyệt liên tiếp (sự mất kinh) đối với phụ nữ chưa đến thời kỳ mãn kinh.
- Theo đó thì các cá nhân có chủ tâm giảm cân hoặc duy trì trọng lượng thấp (tránh ăn các thực phẩm có nhiều dinh dưỡng, nôn mửa, làm trống dạ dày, tập thể dục quá mức, lạm dụng thuốc làm giảm thèm ăn và lợi tiểu).
- Có những biểu hiện sinh lý gồm có tăng rối loạn nội tiết (endocrine) trong đó có vùng hạ đồi-tuyến yên, tuyến sinh dục (gonadal) và thể hiện rõ ở nữ giới như là sự mất kinh và ở nam giới làm giảm khả năng ham muốn cũng như cương cứng. Có thể tăng mức cortisol, xáo trộn sự trao đổi chất của hóc môn tuyến giáp và bất thường trong việc tiết insulin.
- Nếu xảy ra trước thời điểm dậy thì nó làm chậm sự phát triển thể chất.
Thêm vào đó DSM-IV-TR còn chia thêm hai dạng con nữa :
- Dạng hạn chế: Trong suốt giai đoạn mắc bệnh chán ăn tâm thần người bệnh không thường xuyên có các hành vi ăn quá nhiều hoặc làm trống dạ dày, tên đầy đủ của bệnh là chán ăn tâm thần dạng hạn chế.
- Dạng ăn nhiều hoặc dạng tẩy rửa: Trong thời gian mắc chứng chán ăn tâm thần người bệnh thường có hành vi ăn quá nhiều hoặc làm trống dạ dày (có nghĩa là cố tình nôn mửa, tập thể dục quá nặng, lạm dụng thuốc nhuận tràng, lợi tiểu, rửa ruột). Tên đầy đủ của bệnh là chán ăn tâm thần dạng ăn nhiều (tẩy rửa).
Đưa ra chẩn đoán và những tranh cãi[sửa|sửa mã nguồn]
Có những khó khăn trong việc chẩn đoán bệnh chán ăn tâm thần, ăn ói (đây là một dạng khác của rối loạn ăn uống, người bệnh ăn nhiều sau đó lại nôn ra để ăn tiếp, khác với ăn vô độ ăn nhiều nhưng không nôn ra) và các dạng rối loạn ăn uống khác (ENDOS – eating disorder not otherwise specified) bởi vì có nhiều triệu chứng chung giữa các bệnh này.
Thêm vào đó, dường như chỉ cần một thay đổi nhỏ trong hành vi và thái độ (như là bệnh nhân nói rằng mình cảm thấy chủ động trong hành vi ăn quá nhiều) thì có thể làm thay đổi chẩn đoán từ bệnh chán ăn tâm thần dạng ăn nhiều sang bệnh ăn ói (bulimia nervosa). Điều này dẫn đến tình trạng là một người có thể được chẩn đoán nhiều lần khác nhau khi mà hành vi và niềm tin của bệnh nhân thay đổi theo thời gian[6].
Hơn nữa một điều quan trọng cần quan tâm là một người vẫn hoàn toàn có thể phải chịu những rủi ro tiềm ẩn đến sức khỏe thể chất và đời sống do rối loạn nhà hàng mặc dầu chỉ một vài triệu chứng vẫn sống sót. Trên trong thực tiễn có khá nhiều bệnh nhân được chẩn đoán là mắc ENDOS thường có tổng thể những tiêu chuẩn chẩn đoán cho bệnh chán ăn tinh thần nhưng thiếu mất tiêu chuẩn là không có kinh nguyệt trong 3 chu kỳ luân hồi liên tục – một tiêu chuẩn quan trọng cho việc chẩn đoán chán ăn tinh thần so với phái nữ [ 2 ]. Susie Orbach và Naomi Wolf những người theo trào lưu nữ quyền phê phán quan điểm cho rằng việc ăn kiêng và giảm cân là những yếu tố có nguyên do từ chính người phụ nữ mà không quan tâm đến yếu tố xã hội đã áp đặt những khái niệm phi thực tiễn và có hại cho sức khỏe thể chất về chuẩn mực của cái đẹp ( ví dụ như dáng vóc gầy ốm mới được coi là đẹp ), khiến rất ít phụ nữ tự tin vào ngoại hình của mình .
Bước điều trị tiên phong cho người mắc chứng chán ăn tinh thần là tập trung chuyên sâu vào việc lấy lại khối lượng thông thường, đặc biệt quan trọng so với bệnh nhân đã quá nguy khốn cần phải nhập viện, còn trong hầu hết trường hợp người bệnh được đối xử như bệnh nhân ngoại trú với sự chăm nom của những bác sĩ thường thì, bác sĩ tinh thần, nhà tâm lý học lâm sàng và những chuyên viên về sức khỏe thể chất tinh thần khác. Một tạp chí lâm sàng gần đây gợi ý rằng những liệu pháp tâm ý có hiệu suất cao trong việc Phục hồi lại khối lượng, có kinh trở lại ở những bệnh nhân nữ và nâng cao công dụng tâm ý và xã hội hơn so với những tương hỗ đơn thuần và những chương trình giáo dục đơn thuần [ 35 ]. Đồng thời không có trị liệu tâm ý nào tỏ ra có hiệu suất cao tiêu biểu vượt trội so với những trị trị liệu khác. Chữa trị dựa trên nền tảng mái ấm gia đình được cho là tương thích trong điều trị với những bệnh nhân đang ở độ tuổi người trẻ tuổi [ 36 ] .
Điều trị bằng thuốc như là SSRI hoặc thuốc chống trầm cảm không cho thấy hiệu quả trong điều trị chán ăn tâm thần[37] cũng như ngăn ngừa tái phát bệnh[38]. Thuốc chống trầm cảm vẫn được dùng nhưng chỉ cho các bệnh nhân có các rối loạn tâm lý đi kèm như lo âu và trầm cảm để ngăn chặn các rối loạn này. Sự bổ sung 14 mg kẽm trên ngày đang được khuyến cáo như điều trị thông thường cho chứng chán ăn tâm thần vì một nghiên cứu cho thấy rằng tốc độ tăng trọng lên gấp đôi sau khi điều trị với kẽm. Cơ chế hoạt động của thuốc được xây dựng trên giả thiết là có sự gia tăng của chất dẫn truyền thần kinh trong nhiều bộ phận của não trong đó có amygdala sau khi kẽm được đưa vào dẫn đến gia tăng sự ngon miệng[39].
Cần làm gì khi người thân trong gia đình bị chán ăn tinh thần[sửa|sửa mã nguồn]
Khi một người bạn hoặc người thân trong gia đình bị biếng ăn tâm ý, tất cả chúng ta hoàn toàn có thể trợ giúp họ bằng cách :
- Nói chuyện với họ, nói cho họ hiểu tại sao chúng ta lo lắng. Hãy cho họ thấy rằng ta đang rất quan tâm và là chỗ dựa đáng tin cậy.
- Khuyến khích họ giãi bày tâm sự, tìm kiếm các tài liệu liên quan đến bệnh, nhưng cần lưu ý cung cấp các tài liệu hợp lý tránh làm người bệnh cảm thấy lo lắng thêm[40]
- Thúc giục họ đi gặp bác sĩ hoặc nhà tư vấn tâm lý.
- Người chán ăn tâm thần luôn khẳng định là họ không cần sự giúp đỡ dù trong thực tế họ rất cần. Việc điều trị càng sớm bao nhiêu sẽ càng giúp bệnh nhân mau chóng hồi phục sức khoẻ trở lại.
Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]
Sách:
