Thời tiết chuyển mùa dễ làm cho trẻ mắc các bệnh về đường hô hấp trong đó có bệnh ho gà. Tuy nhiên nhiều bậc phụ huynh không phân biệt được giữa ho gà và ho thường nên thường đưa con đến các cơ sở y tế khi tình trạng bệnh đã trở nặng.
Ho gà – nguyên nhân và đối tượng có nguy cơ nhiễm bệnh
Ho gà là một bệnh truyền nhiễm gây ra bởi vi khuẩn Bordetella pertussis xâm nhập vào đường hô hấp. Những vi khuẩn này bám chặt vào lông mao ở đường hô hấp trên, sau đó vi khuẩn giải phóng độc tố tấn công hệ hộ hấp và làm đường thở sưng lên.
Ho gà được biết đến với những cơn ho kinh hoàng, không trấn áp được, thường khiến người bệnh khó thở. Sau khi ho, bệnh nhân thường cần hít thở sâu, điều này dẫn đến âm thanh phát ra như tiếng rít dài. Ho gà hoàn toàn có thể tác động ảnh hưởng đến mọi người ở mọi lứa tuổi, nhưng đặc biệt quan trọng nghiêm trọng, thậm chí còn gây tử trận cho trẻ nhỏ dưới 1 tuổi.
Ho gà là bệnh có năng lực lây nhiễm cao trong quá trình đầu nhiễm bệnh, khi đó 80 % những người tiếp xúc cùng hộ mái ấm gia đình với người bênh hoàn toàn có thể bị lây. Người là ổ chứa duy nhất. Đây là nguồn lây nhiễm đa phần cho trẻ nhỏ. Bệnh lây nhiễm mạnh nhất trong thời hạn 2 tuần đầu kể từ khi khởi phát bệnh.
Bệnh có thể lây qua đường hô hấp thông qua các giọt nước bọt trong không khí khi người bệnh hắt hơi, ho; hoặc tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết ở họng, niêm mạc mũi khi người bệnh nôn hay khạc nhổ. Chính vì vậy, bệnh ho gà ở trẻ em rất dễ lây lan khi ở cùng một không gian đông đúc như trường học, nhà ở, ký túc xá, khu công nghiệp…
Cục Y tế Dự phòng Nước Ta cảnh báo nhắc nhở : bất kể đối tượng người tiêu dùng nào ở lứa tuổi nào, không phân biệt giới tính, dân tộc bản địa, vùng địa lý đều hoàn toàn có thể bị ho gà. Tuy nhiên, có hơn 90 % số ca mắc là trẻ nhỏ dưới 1 tuổi chưa tiêm chủng hoặc chưa tiêm chủng đủ 3 mũi cơ bản. Kết quả giám sát năm năm ngoái cho thấy : có 88,4 % số ca mắc bệnh không được tiêm vắc xin, 6,6 % số ca chỉ được tiêm 1 mũi vắc xin. Trẻ càng nhỏ tuổi bệnh diễn biến càng nặng và có rủi ro tiềm ẩn mắc những biến chứng nguy hại. Trẻ khi sinh ra từ những bà mẹ không có kháng thể phòng bệnh có rủi ro tiềm ẩn mắc bệnh cao hơn so với trẻ nhận được kháng thể từ mẹ. Theo Tố chức Y tế Thế giới ( WHO ), hàng năm trên quốc tế có khoảng chừng 30-50 triệu người mắc ho gà, trong số đó có khoảng chừng hơn 300.000 người tử trận, tỷ suất này tăng cao nhất ở nhóm trẻ nhỏ. Từ khi có vắc xin phòng ngừa, tỷ suất mắc cũng như tử trận do bệnh này gây ra đã giảm.
Triệu chứng và diễn tiến bệnh ho gà
Ho gà có thể gây bệnh nghiêm trọng ở trẻ sơ sinh, trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn. Các triệu chứng ho gà thường phát triển trong vòng 5 đến 10 ngày sau khi tiếp xúc với mầm bệnh.
Bệnh thường mở màn bằng những triệu chứng giống như cảm lạnh và hoàn toàn có thể ho nhẹ hoặc sốt nhẹ. ThS. BS Bùi Ngọc An Pha – Giám đốc Y khoa mạng lưới hệ thống Trung tâm tiêm chủng Trẻ em và Người lớn VNVC cho biết : “ Những cơn ho gà sẽ ngày càng nặng và trở thành cơn ho kịch phát trong 1-2 tuần, lê dài 1-2 tháng hoặc lâu hơn. Cơn ho gà rất đặc trưng, trẻ ho rũ rượi không hề ngưng trệ được, sau đó là quy trình tiến độ thở rít như tiếng gà gáy. Cuối cơn ho thường chảy nhiều đờm dãi trong suốt và sau đó là nôn ”. Ho gà là bệnh nguy khốn nhất so với trẻ sơ sinh. Bệnh ho gà khiến khoảng chừng 300.000 trẻ nhỏ trên toàn quốc tế tử trận mỗi năm kèm theo nhiều trẻ bị biến chứng tổn thương não.
Theo Cục Y tế dự trữ, bệnh ho gà tiến triển qua những quá trình sau :
– Thời kỳ ủ bệnh kéo dài từ 6-20 ngày (trung bình 9-10 ngày).
– Giai đoạn tiền triệu (viêm long): kéo dài 1-2 tuần, gồm các triệu chứng sốt nhẹ, chảy nước mũi, hắt hơi, ho húng hắng. Cuối giai đoạn này ho nặng lên thành cơn.
– Giai đoạn khởi phát: kéo dài 1-6 tuần, trường hợp đặc biệt có thể trên 10 tuần. Cơn ho điển hình xuất hiện đột ngột, bất kỳ thời điểm nào nhưng thường nặng lên về đêm.
- Ho: Ho rũ rượi, thành cơn, mỗi cơn từ 15-20 tiếng ho liên tiếp, càng về sau càng yếu và giảm dần. Ho nhiều làm trẻ thở yếu dần có lúc như ngừng thở do thiếu oxy, mặt tím tái, mắt đỏ, tĩnh mạch cổ nổi, chảy nước mắt nước mũi.
- Thở rít vào: Xuất hiện cuối cơn ho hoặc xen kẽ sau mỗi tiếng ho, trẻ thở rít vào nghe như tiếng gà rít.
- Khạc đờm: Khi trẻ khạc đờm trắng, màu trong, dính như lòng trắng trứng là lúc kết thúc một cơn ho. Trong đờm có trực khuẩn ho gà.
– Trong 2 tuần đầu, tần suất cơn ho khoảng chừng 15 cơn / ngày, sau đó giảm dần. Bệnh hoàn toàn có thể lê dài hơn 3 tuần nếu không được điều trị. Trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi hoàn toàn có thể không có tiếng rít trong cơn ho. – Sau mỗi cơn ho, trẻ bơ phờ stress, hoàn toàn có thể nôn, vã mồ hôi, mạch nhanh, thở nhanh. Có thể kèm theo 1 số ít triệu chứng sau : Sốt nhẹ, mặt và mi mắt nặng, loét hãm lưỡi, nghe phổi trong cơn ho hoàn toàn có thể thấy ran phế quản ( ran rít, ngáy ).
– Giai đoạn hồi phục: kéo dài 2-3 tuần, cơn ho ít dần, bệnh nhân giảm sốt. Tuy nhiên, nhiều tháng sau đó, ho có thể tái diễn gây ra viêm phổi.
Ở trẻ vị thành niên và người lớn, triệu chứng thường nhẹ, ít gặp cơn ho nổi bật hoặc không có triệu chứng. Thường có ho lê dài trên 7 ngày. Có tỷ suất nhỏ trẻ đã từng tiêm vắc xin nhưng vẫn mắc bệnh, tuy nhiên ở những bệnh nhân này bệnh thường nhẹ, nhanh khỏi.
Biến chứng nguy hiểm của ho gà
Biến chứng thường gặp ở trẻ nhỏ. Viêm phế quản, viêm phế quản-phổi do bội nhiễm, ho lê dài, ngừng thở là biến chứng hay gặp nhất và dễ gây tử trận, đặc biệt quan trọng ở trẻ dưới 1 tuổi. Bệnh nhân cũng hoàn toàn có thể gặp lồng ruột, thoát vị, sa trực tràng. Trường hợp nặng hoàn toàn có thể gặp vỡ phế nang, tràn khí trung thất hoặc tràn khí màng phổi.
Viêm não (0,1%) là một biến chứng nặng của bệnh ho gà, tỷ lệ di chứng và tử vong cao.
Đối với trẻ sơ sinh sinh và trẻ nhỏ:
Ho gà hoàn toàn có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng và đôi lúc gây tử trận ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, đặc biệt quan trọng là những trẻ chưa được tiêm vắc xin phòng bệnh ho gà theo khuyến nghị của Bộ Y tế. Vì những tín hiệu khởi phát tương tự như như bệnh cảm lạnh thường thì, nhiều bậc cha mẹ thường có tâm ý chủ quan, tự ý điều trị ở nhà, tự mua thuốc và vận dụng kinh nghiệm tay nghề dân gian. Điều này vô tình làm bệnh ho gà trở nặng và dẫn tới những biến chứng nguy khốn như :
- Viêm phổi,
- Mất nước,
- Khó thở hoặc ngưng thở do oxy không đủ cung cấp lên não,
- Viêm não,
- Xuất huyết kết mạc,
- Thậm chí gây tử vong nếu không phát hiện và điều trị sớm…
Đối với thanh thiếu niên và người lớn
Thiếu niên và người lớn cũng hoàn toàn có thể bị biến chứng do bệnh ho gà. Biến chứng thường ít nghiêm trọng hơn ở những lứa tuổi này, đặc biệt quan trọng với những người đã được tiêm vắc xin phòng bệnh ho gà. Biến chứng ở thiếu niên và người lớn thường gây ra bởi bản thân những cơn ho. Viêm phổi là biến chứng đáng được lưu tâm nhất. Ngoài ra, theo những nghiên cứu và điều tra, người lớn bị ho gà hoàn toàn có thể dẫn tới thực trạng sút cân, mất trấn áp bàng quang, bất tỉnh nhân sự, gẫy xương sườn do ho nặng … Gần đây nhất, một người đàn ông 43 tuổi được chẩn đoán mắc bệnh ho gà ở TP. Hà Nội, khởi đầu với những cơn ho kèm khó thở, cơn ho dài nhiều nhất lên đến 8 cơn / 1 ngày khiến bệnh nhân tím tái, căng thẳng mệt mỏi. Sau khi được điều trị tích cực, bệnh nhân đã dần hồi sinh. Vì thế cần nâng cao ý thức rằng người lớn cũng hoàn toàn có thể mắc bệnh ho gà, mặc dầu rất ít gặp.
Điều trị ho gà như thế nào?
Đối với trẻ được chẩn đoán ho gà nhẹ hoàn toàn có thể điều trị cách ly tại nhà dưới sự giám sát của nhân viên cấp dưới y tế khu vực. Cần hướng dẫn mái ấm gia đình trẻ tái khám khi có những tín hiệu nặng như số lượng cơn ho nhiều hơn, cơn ho dài, Open suy hô hấp … Đề ngăn ngừa sự lây lan của bệnh trong hội đồng, nên :
- Cách ly trẻ khỏi khu vực đông đúc như ký túc xá, trường học, nhà trẻ ngay khi phát hiện trẻ bị nhiễm bệnh.
- Che miệng và mũi của trẻ bằng khăn giấy khi ho và hắt hơi.
- Vứt bỏ các mẫu khăn đã sử dụng ngay lập tức.
- Rửa tay cho trẻ thường xuyên bằng xà phòng.
Các thành viên khác trong gia đình nên cách ly và tiêm vắc xin ho gà để ngăn chặn việc bị nhiễm bệnh.
Đối với những trường hợp ho gà nặng cần nhập viện để có điều trị sớm cho trẻ. Các điều trị thiết yếu gồm có điều trị suy hô hấp ( nếu có ), điều trị bằng kháng sinh đặc hiệu, điều trị biến chứng, những chăm nom và điều trị tương hỗ khác.
Phòng bệnh ho gà hiệu quả bằng tiêm vắc xin
Cách tốt nhất để phòng ngừa bệnh ho gà ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, thanh thiếu niên và người lớn là tiêm vắc xin.
Tại Nước Ta, vắc xin ho gà có trong rất nhiều loại vắc xin phối hợp như vắc xin 6 trong 1 Hexaxim hoặc Infanrix Hexa, vắc xin 5 trong 1 Pentaxim hoặc ComBE Five, vắc xin 4 trong 1 Tetraxim, hay vắc xin 3 trong 1 Adacel. Vắc xin 6 trong 1 Hexaxim / Infanrix Hexa và Vắc xin 5 trong 1 Pentaxim được sử dụng trong chương trình tiêm chủng dịch vụ với thành phần ho gà vô bào : Phác đồ tiêm được sử dụng cho trẻ từ 2 tháng tuổi :
- Mũi 1: tiêm khi trẻ 2 tháng,
- Mũi 2: tiêm khi trẻ 3 tháng,
- Mũi 3: tiêm khi trẻ 4 tháng,
- Mũi 4: 1 năm sau khi tiêm mũi 3.
Vắc xin 4 trong 1 Tetraxim sử dụng phác đồ 5 mũi, mũi tiên phong cho trẻ từ 2 tháng tuổi
- Mũi 1,2,3: Khi trẻ được 2,3,4 tháng tuổi
- Mũi 4: 1 năm sau mũi 3
- Mũi 5: 4 năm sau mũi 4 (trẻ từ 4-6 tuổi)
Video đề xuất: Vắc xin 5in1 và 6in1 nên cho trẻ tiêm loại nào?
Vắc xin 3 trong 1 Adacel được chỉ định sử dụng cho trẻ 4 tuổi trở lên và người lớn đến 64 tuổi. Phác đồ tiêm bao gồm 1 mũi. Sau đó tiêm nhắc mỗi 10 năm một lần. Người lớn, nhất là phụ nữ trước khi mang thai được khuyến cáo nên tiêm vắc xin chứa thành phần ho gà để có thể có kháng thể sớm cho em bé ngay từ trong bụng mẹ.
Hiện VNVC đang sẵn có những loại vắc xin tích hợp có thành phần chống ho gà Giao hàng ba mẹ đưa trẻ tới tiêm. Tuy nhiên đây là loại vắc xin tiếp tục rơi vào thực trạng khan hiếm nên để bảo vệ luôn có vắc xin, ba mẹ hoàn toàn có thể mua gói vắc xin hoặc đặt trước khi tiêm mũi lẻ vắc xin cho bé. Khách hàng hoàn toàn có thể thuận tiện đặt lịch giữ vắc xin tại TT tiêm chủng dành cho trẻ nhỏ và người lớn VNVC để bảo vệ con yêu sẽ được tiêm đủ mũi vắc xin “ siêu khan hiếm ”. Chỉ cần gọi điện lên hotline 028.7300 6595 hoặc đặt lịch tiêm vắc xin cho trẻ nhỏ và người lớn tại : https://blogchiase247.net/dang-ky-thong-tin-tiem-chung/.
Châu Bùi
