2013-08-19 09:09 AM
Tác nhân gây bệnh do ký sinh trùng ghẻ Sarcoptes scabiei hominis, Bệnh do ghẻ cái gây nên là hầu hết, ghẻ đực không gây bệnh vì chết sau khi giao hợp .Thuộc nhóm bệnh ngoài da do ký sinh trùng, côn trùng nhỏ gây nên ( Dermatozoonotic ) .
Đại cương
Bệnh ghẻ là một trong 4 bệnh ngoài da phổ biến nhất trong quân đội, (nấm da, ghẻ, eczema, viêm da mủ), đứng thứ 2 sau nấm da.
Bệnh ghẻ là một bệnh ngoài da gây ngứa, do ngứa gãi gây nhiễm khuẩn thứ phát và hoàn toàn có thể gặp biến chứng viêm cầu thận. Nếu không đ ược chẩn đoán và điều trị đúng đắn, bệnh lê dài, ngứa gãi gây mất ngủ, suy nh ược thần kinh, mặt khác bệnh hoàn toàn có thể lây lan trong mái ấm gia đình, tập thể có khi thành dịch yên cầu phải xử lý. Cũng như 1 số ít BND khác, bệnh ghẻ không gây chết ngư ời nh ưng ảnh h ưởng tới sức khoẻ, lao động, học tập, công tác làm việc .
Căn nguyên và dịch tễ
Tác nhân gây bệnh do ký sinh trùng ghẻ ( Sarcoptes scabiei hominis ). Bệnh do ghẻ cái gây nên là đa phần, ghẻ đực không gây bệnh vì chết sau khi giao hợp. Cái ghẻ hình bầu dục, kích thư ớc khoảng chừng 1/4 mm đ ường kính, 300 – 400 µ ( mắt thường hoàn toàn có thể thấy như một điểm trắng di động ), có 8 chân, 2 đôi chân trư ớc có ống giác, 2 đôi chân sau có lông tơ, đầu có vòi để hút thức ăn. Ghẻ cái ký sinh ở lớp sừng của thư ợng bì, đào hang về đêm hôm, đẻ trứng về ban ngày, mỗi ngày ghẻ cái đẻ 1 – 5 trứng, trứng sau 72 – 96 giờ nở thành ấu trùng, sau 5 – 6 lần lột xác ( trong vòng 20 – 25 ngày ) trở thành cái ghẻ tr ưởng thành, sau đó bò ra khỏi hang, giao hợp và liên tục đào hầm, đẻ trứng mới .
Ghẻ sinh sôi nảy nở rất nhanh, trong điều kiện kèm theo thuận tiện 1 cái ghẻ sau 3 tháng hoàn toàn có thể có một dòng họ 150 triệu con .
Ban đêm ghẻ cái bò ra khỏi hang tìm ghẻ đực, đây là lúc ngứa nhất, dễ lây truyền nhất, vì ngứa gãi làm vương vãi cái ghẻ ra quần áo,giường chiếu…
Cách lây truyền: Bệnh ghẻ lây do nằm chung giường, mặc quần áo chung. Lây qua tiếp xúc da-da khi quan hệ tình dục nên nay xếp vào nhóm bệnh lây truyền qua đường tình dục.(STD).
Bệnh hoàn toàn có thể Open thành ổ dịch ở những đơn vị chức năng tập thể, ở những đơn vị tân binh mới nhập ngũ, vùng dân c ư đông đúc, nhà ở chật hẹp, thiếu vệ sinh, ở trại giam ….
Triệu chứng lâm sàng
Thời gian ủ bệnh 10 – 15 ngày, bệnh toàn phát với những triệu chứng sau :
Tổn thương đặc hiệu ở vị trí đặc biệt
Vị trí đặc biệt quan trọng : Lòng bàn tay, kẽ ngón tay, ngấn cổ tay, cùi tay, bờ trư ớc nách, quanh rốn, mông, 2 chân, đặc biệt quan trọng phái mạnh hầu nh ư 100 % có tổn thư ơng ở qui đầu, thân d ương vật. Phụ nữ còn bị ở núm vú, trẻ nhỏ còn bị ở gót chân, lòng bàn chân, ghẻ ít khi có tổn thương ở đầu mặt .
Tổn th ương đặc hiệu của ghẻ là luống ghẻ và mụn n ước ( còn gọi là mụn trai và đư ờng hang ). Đ ường hang do cái ghẻ đào ở lớp sừng là 1 đ ường cong ngoằn ngoèo hình chữ chi, dài 2 – 3 cm, gờ cao hơn mặt da, màu trắng đục hay trắng xám, không khớp với hằn da, ở đầu đ ường hang có mụn nư ớc 1 – 2 mm đường kính, chính là nơi cư trú của cái ghẻ .
Tổn thuơng thứ phát
Vết xư ớc gãi, vết trợt, sẩn, vẩy tiết, mụn nư ớc, mụn mủ, chốc nhọt .., sẹo thâm màu, bạc mầu. Do nhiều loại tổn thư ơng thứ phát tạo nên hình ảnh đ ược ví nh ư bức tranh ” khảm xà cừ “, ” hình hoa gấm ” .
Những tổn thư ơng thứ phát và biễn chứng nhiễm khuẩn, viêm da, eczema hoá thư ờng che lấp, làm lu mờ tổn thư ơng đặc hiệu gây khó khăn vất vả cho chẩn đoán .
Ngứa
Ngứa nhiều nhất là về đêm, lúc đi ngủ do cái ghẻ chuyển dời gây kích thích đầu dây thần kinh cảm xúc ở da và một phần do độc tố ghẻ cái tiết ra khi đào hang. Ngứa gãi gây nhiễm khuẩn ….
Dịch tễ
Gia đình, tập thể nhiều ng ười mắc bệnh t ương tự và có đặc thù lây lan .
Các thể lâm sàng
Ghẻ giản đơn. Chỉ có đ ường hang và mụn n ước, ít có tổn thư ơng thứ phát .
Ghẻ nhiễm khuẩn. Có tổn thư ơng của ghẻ + mụn mủ, do bội nhiễm liên cầu, tụ cầu, hoàn toàn có thể gặp biến chứng viêm cầu thận cấp .
Ghẻ biến chứng viêm da, eczema hoá : do cọ xát cào gãi lâu ngày .
Ghẻ nhiễm khuẩn có biến chứng viêm cầu thận cấp .
Thể đặc biệt quan trọng : Ghẻ Na uy ( Norwrgian ) .
Rất hiếm gặp và chỉ thấy ở bệnh nhân suy giảm miễn dịch, nh ư dùng thuốc ức chế miễn dịch, nhiễm HIV / AIDS .
Hình ảnh lâm sàng những đám mảng da đỏ dày vảy, rải rác body toàn thân kể cả ở đầu, mặt. Cái ghẻ tìm thấy rất nhiều ở trong lớp vảy .
Chẩn đoán xác định
Tổn thư ơng đặc hiệu ở vị trí đặc biệt quan trọng .
Mụn n ước, đư ờng hang ở kẽ tay, sinh dục ….
Ngứa nhiều về đêm .
Có yếu tố dịch tễ: Gia đình, đơn vị, tập thể nhiều người bị.
Soi thấy cái ghẻ : Dùng thìa nạo ( Curette ) nạo mụn nư ớc ở đầu luống ghẻ hoặc nạo luống ghẻ, cho lên lam kính, nhỏ 1 giọt KOH 10 %, soi kính hiển vi thấy trứng hoặc cái ghẻ .
Chẩn đoán phân biệt
Tổ đỉa : Mụn nư ớc sâu, tập trung chuyên sâu thành cụm, không có đ ường hang, chỉ có ở lòng bàn tay, đầu ngón, mặt d ưới ngón, ria ngón bàn tay chân .
Sẩn ngứa nội giới .
Sẩn ngứa trẻ nhỏ. ( Prurigo strophilus ) .
Sẩn ngứa ngoại giới .
Viêm da dị ứng do cây cối, lá ngứa, do n ước suối, do hoá chất … Không có mụn nư ớc ở lòng bàn tay, kẽ tay, qui đầu … Không có đặc thù dịch tễ lây lan người này sang người khác .
Rận mu : Chỉ có ở vùng mu .
Điều trị
Nguyên tắc
Phát hiện sớm, điều trị sớm ( bệnh mới phát chư a có biến chứng ) .
Điều trị cùng 1 lúc tổng thể những ng ười bị ghẻ trong mái ấm gia đình, tập thể .
Bôi thuốc đúng ph ơng pháp và bôi vào buổi tối trư ớc khi đi ngủ : bôi kiểu quang dầu một lớp mỏng mảnh từ cổ đến chân, vây hãm, bôi 2 – 3 đêm liên tục mới tắm .
Tránh kỳ cọ cạo gãi vì gây viêm da, nhiễm khuẩn. Không bôi thuốc hại da như DDT, 666, Volphatox, lá cơi ….
Bôi liên tục 10 – 15 ngày ; theo dõi sau 10 – 15 ngày vì hoàn toàn có thể có đợt trứng mới nở .
Điều trị tích hợp với phòng bệnh chống lây lan. Cách ly ngư ời bệnh, giặt luộc, là, phơi nắng quần áo, chăn màn, vật dụng … Không dùng chung quần áo, ngủ chung …
Phác đồ
Ghẻ giản đơn :
Dung dịch DEP ( Diethyl phtalate )
Mỡ l ưu huỳnh 10 % cho trẻ nhỏ, 30 % cho ng ười lớn .
Lindan 1 % ( Cream và dung dịch ) .
Dầu Benzyl benzoate 33 % .
Eurax kem và dung dịch .
Kết hợp tắm xà phòng Sastid, Betsomol .
Đông y : Tắm cây lá đắng : Ba gạc, xoan, xà cừ, cúc tần .
Dầu hạt máu chó .
Ghẻ viêm da, bội nhiễm, viêm da, chàm hoá :
Điều trị viêm da, bội nhiễm chàm hoá trước sau đó mới bôi các thuốc ghẻ.
Th ường phối hợp những thuốc uống body toàn thân nh ư :
Kháng sinh, kháng Histamin, vitamin B1, C .
Thuốc bôi chống bội nhiễm, viêm da : Oxy kẽm, mỡ kháng sinh, dung dịch Milian ; tím Methyl 1 % nếu có bội nhiễm .
