Các kiểu ngôi thai
BS Nguyễn Ngọc Thông, Giám đốc Trung tâm Chăm sóc sức khỏe thể chất bà mẹ và trẻ nhỏ TP Hồ Chí Minh cho biết, ngôi thai là phần khung hình của thai nhi trình diện ở eo trên khung chậu của mẹ. Có hai dạng ngôi chính là ngôi dọc và ngôi ngang. Mỗi dạng ngôi lại có nhiều kiểu khác nhau. Ngôi thai dọc gồm ngôi đầu và ngôi mông. Ngôi đầu còn được gọi là ngôi thuận, biểu lộ bằng việc thai nhi nằm xuôi theo trục dọc của tử cung, đầu thai nhi hướng về phía âm hộ, mông thai nhi hướng về phía ngực mẹ. Đây là dạng ngôi thai thuận tiện cho cuộc sinh thường. Tuy nhiên, cũng là ngôi đầu, nhưng bé không cúi tốt mà phần mặt, trán hoặc thóp trước trình diện ở eo trên khung chậu thì vẫn gây khó khăn vất vả khi sinh nở .
Ngôi mông còn gọi là ngôi ngược, thai nhi có tư thế ngược lại với ngôi đầu, gây khó sinh. Ngôi thai ngang là thực trạng thai nhi nằm vắt ngang qua tử cung với phần sống lưng hoặc vai quay xuống dưới cổ tử cung. Nếu là ngôi ngang thì không hề sinh thường theo ngả âm đạo, bắt buộc phải mổ lấy thai .
Thai dưới 28 tuần chưa xác định được ngôi thai, gọi là ngôi bất định. Sau 28 tuần, thai lớn dần, theo trọng lực và sự bình chỉnh của thai, đầu thai nhi xoay dần xuống dưới về phía khung chậu. Khi dưới 37 tuần, ngôi thai vẫn còn thay đổi liên tục. Từ 37-42 tuần, ngôi thai đã cố định đối với con so, nhưng còn có thể thay đổi ở con rạ. Nguyên nhân, ở con rạ, tử cung của mẹ đã được thử thách, có độ co dãn tốt hơn so với khi mang thai con so, thai nhi vẫn còn xoay trở khi có những cơn gò tự nhiên (tập chuyển dạ) của tử cung. Thực tế cho thấy, tỷ lệ ngôi mông ở con so cao hơn so với con rạ.
Khi chưa chuyển dạ, cổ tử cung của mẹ luôn đóng. Việc xác lập ngôi thai chỉ có ý nghĩa tại thời gian thăm khám và sẽ còn biến hóa khi thai phụ chuyển dạ. Ngôi thai được xác lập chắc như đinh nhất là khi tử cung đã mở từ 2-3 cm trở lên .
Ngôi đầu được tiên lượng một cuộc sinh nở thuận tiện và hầu hết trường hợp sẽ sinh thường. Tuy nhiên, cũng có nhiều trường hợp dù là ngôi đầu nhưng vẫn phải sinh mổ. Chẳng hạn, ngôi đầu nhưng thai to trên 4 kg, có rủi ro tiềm ẩn kẹt vai khi sinh thường ; ngôi đầu nhưng đầu bé quá to ( trường hợp bé bị não úng thủy ) …
Khi đã xác lập ngôi ngang nghĩa là không hề sinh thường theo ngả âm đạo và thai phụ cần chuẩn bị sẵn sàng tâm ý cho một cuộc sinh mổ. Đa số trường hợp ngôi mông cũng phải sinh mổ. Tuy nhiên, vẫn có những ca ngôi mông hoàn toàn có thể sinh thường, tỷ suất khoảng chừng 2 % .
Vì sao ngôi thai bất thường?
Những không bình thường của khung hình mẹ, của thai hoặc phần phụ của thai là nguyên do dẫn đến ngôi thai không bình thường. Những nguyên do hoàn toàn có thể kể đến là : hình dạng tử cung, xương chậu của mẹ không bình thường ; mẹ bị nhau tiền đạo, u xơ tử cung, khối u tử cung chèn ép làm em bé không xoay đầu được. Thai nhi bị dị tật như có khối u, đầu to, bụng to ; thai to quá cũng khó xoay đầu hoặc nhỏ quá thai không đủ sức để bình chỉnh tư thế. Những không ổn định từ những phần phụ của thai hoàn toàn có thể kể đến như : dây rốn quá ngắn, quá dài hoặc quấn cổ, vị trí nhau bám không thông thường, nước ối ít. Những thai non tháng cũng thường gặp ngôi không bình thường do thai chưa bình chỉnh được tư thế .
Thực tế cho thấy, khám thai định kỳ sẽ xác lập được nguyên do khiến ngôi thai không bình thường. Điều quan trọng là thai phụ cần tuân thủ những chỉ định của BS để trấn áp tốt nguyên do nhằm mục đích bảo vệ sự tăng trưởng của thai nhi .
Ngoài ra cũng có một tỷ lệ khá lớn các trường hợp không có nguyên nhân (gọi là vô căn).
Với những trường hợp ngôi thai không bình thường, thai phụ thường được BS hướng dẫn cách hoạt động với những bài tập nhẹ tương thích nhằm mục đích ảnh hưởng tác động để thai nhi quay đầu về ngôi thuận. Trước đây, trong dân gian và cả trong y khoa có vận dụng giải pháp ngoại và nội xoay thai với những bước thực thi như sờ nắn, kẹp gối, đẩy dần cho em bé quay đầu. Tuy nhiên, việc này lúc bấy giờ không còn trong phác đồ điều trị sản khoa. Nguyên nhân, do thủ pháp này hoàn toàn có thể gây hại cho cả mẹ lẫn con, gây ra những sang chấn tử cung như nhau bong non, vỡ tử cung, tắc dây rốn, đột tử thai …
BS Nguyễn Ngọc Thông – Trung tâm Chăm sóc sức khỏe thể chất bà mẹ và trẻ nhỏ TP Hồ Chí Minh
15 Tháng Một, 2018
